Mükemmeliyetçilik Nedir?
Mükemmeliyetçilik, mükemmel olanın ulaşılabilir olduğu varsayımına dayanan ve mükemmel olana ulaşılması gerektiği inancından beslenen bir duygu, düşünce ve davranış bütününe verilen addır. Mükemmeliyetçilikte asla hata yapılamaz, yapılmamalı ve performans her zaman en yüksek standartlara ulaşmalıdır.
Mükemmeliyetçilik, kişinin herhangi bir durumda elinden gelenin en iyisini yapma çabasıyla karıştırılmamalıdır. En iyiye ulaşmak için çabalayanlar bu başarıya ulaşma yolunun tadını çıkarırlar. Mükemmeliyetçi davranışlar devreye girdiğinde ise kişiler yaptıklarıyla ve kendileriyle ilgili kaygı içerisinde olurlar çünkü hiçbir koşulda hata yapmamaları gerektiğine inanırlar.
Mükemmeliyetçi Davranışlar
- Sürekli olarak denetleme ve onay alma,
- Tekrarlama ve düzeltme,
- Aşırı planlama, düzenleme ve sıralama,
- Karar vermede güçlük çekme,
- Erteleme,
- Kaçınma
- Başkalarını değiştirmeye çalışma.
Mükemmeliyetçilik sizden büyük bir bedel alır ve sizi yorar. Mükemmeliyetçilerin düşük üretkenlik, bozulmuş sağlık, sorunlu kişiler arası ilişkiler ve düşük benlik saygısı deneyimlemesi muhtemeldir. Mükemmeliyetçilik sağlıklı bir mükemmellik arayışı DEĞİLDİR.
İşte mükemmeliyetçi davranışlarınızla baş etmenize faydalı olacak birkaç yöntem…
Mükemmeliyetçilikle Baş Etme Stratejileri
Kusursuz olma çabalarınıza dair kendiniz için bir kayıplar ve kazançlar listesi yapın: Eksilerin artılardan fazla olduğunu göreceksiniz. Örneğin, sürekli olarak kaygı içinde olmak (sınav kaygısı, performans kaygısı, sosyal kaygı vb.).
"Ya hep ya hiç" düşüncelerinizi bir kenara bırakın: Kendinizi ya da bir başkasını, mükemmelin daha altında bir performans içinde görürseniz, o performansın iyi yönlerini görmeye çalışın.
Ne yapabileceğiniz konusunda gerçekçi olun: Kendinize daha gerçekçi hedefler koyduğunuzda, “mükemmel olmayan” sonuçların, sizin beklediğiniz ve korktuğunuz kadar kötü durumlara yol açmadığını yavaş yavaş fark edeceksiniz.
Yaptığınız bir şeyin sonucu yerine, onu yapma sürecine odaklanın: Süreçten öğrenmeye ve keyif almaya çalışın. Başarıyı yalnızca sonuç üzerinden değerlendirmekten vazgeçin. Herhangi bir hata ya da eksiklikten sonra resmin bütününü karalamayın, ne kendinizle ilgili ne de başkalarıyla.
Her işinize katı zaman sınırları koyun. Biri için ayırdığınız zaman bitince, hemen öbürüne başlayın: Bu teknik, mükemmele ulaşmak çabasıyla bitirilemeyen işlerden kaynaklanan tipik kuruntuları ve kendini suçlama düşüncelerini azaltır. Örneğin bir proje için araştırma yapmanız ve aynı zamanda bir işinizi yapmanız gerektiğini hayal edin. İlk olarak, her iki görev için de zaman sınırı ayarlayın. Zaman sınırınıza uyarsanız, tüm günü görevlerinizi mükemmelleştirmek için harcamayacaksınız. Bu şekilde, tüm kişisel ve mesleki sorumluluklarınız için de yeterli zamana sahip olacaksınız. Belirli sınırlar koyduğunuzda, mükemmeliyetçi tavrınızın kaybolduğunu göreceksiniz.
Eleştiriyle nasıl baş edebileceğinizi öğrenin: Mükemmeliyetçi kişiler eleştirileri genellikle kişisel saldırı olarak algılar ve çok tepkisel davranırlar. Eğer biri sizi yaptığınız bir hatadan dolayı eleştirirse, hatanızı anlamaya çalışın ve hata yapma hakkınız olduğunu hatırlayın. Eleştiriden kaçınmayın. Kendiniz hakkında eleştiri yaparken de daha objektif olmaya çalışın. Son olarak, gelişimin hatasız öğrenmeyle gerçekleşmediğini unutmayın.
Mükemmeliyetçi düşünceleriniz ve davranışlarınız olduğunu düşünüyorsanız ve bunların sizi yorduğunu hissediyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanından psikolojik yardım alabilirsiniz.